Kızarık ve ödemli kabarıklık veya plaklar ile karakterize bir hastalıktır. Çok sayıda farklı uyarana karşı ortaya çıkabilir. En önemli özelliği lezyonların aniden ortaya çıkıp, aniden kaybolmasıdır. Halk arasında “kurdeşen” adı ile anılır. Toplumdaki bireylerin yaklaşık %20’si yaşamları boyunca en az bir kez ürtiker (kurdeşen) atağı geçirir.

Akut ve kronik olarak iki grupta incelenir. Lezyonlar altı haftadan fazla devam ediyorsa kronik ürtiker adını alır. Akut ürtikerde etyolojik ajanı bulmak daha kolayken, kronik ürtiker olgularının dörtte üçünde neden saptanamaz. Kronik ürtiker sıklıkla orta yaşlı kadınlarda görülmektedir.

 

Klasifikasyon:
I. İmmunolojik ürtiker

Ig E’ye bağlı

Atopi

Diğer

? Özgün antijen duyarlılığı

? Fiziksel ürtiker

? Kontakt ürtiker

? Kolinerjik ürtiker

B. Ig E’ye bağlı olmayan

Sitotoksik reaksiyonlara bağlı

İmmun kompleks oluşumuna bağlı

Komplemana bağlı

II. İmmunolojik olmayan ürtiker

Urtikaryojenik ajanlara bağlı

Direkt mast hücresini etkileyenler

Araşidonik asit metabolizmasını etkileyenler

B. Fiziksel ürtiker

C. Kontakt ürtiker

D. Kolinerjik ürtiker

E. Komplemana bağlı ürtiker

III. Sekonder ürtiker

IV. İdiyopatik ürtiker

Ig E’ye bağlı ürtiker daha çok akut formda ve kişisel / ailesel allerjik bünye öyküsü ile birlikte görülmektedir. Olgularda Ig E tipinde antikorlar gösterilebilir. Kronik ürtikerlerin sadece % 3-4’ü bu mekanizma ile oluşur.

Ürtikerlerin %10-20’si fiziksel uyarılarla ortaya çıkar.

Fiziksel ürtikerler:

? Basınç ürtikeri: Basınca maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar

? Dermografik ürtiker: Kemer gibi bası yerlerinde çizgisel tarzda ortaya çıkar.

? Soğuk ürtikeri: Ailesel veya sonradan kazanılmış olabilir. Sekonder olarak, disglobulinemi, kollajen-vasküler hastalıklar, lösemi, karaciğer hastalıkları, maligniteler ve enfeksiyoz mononükleoz gibi infeksiyon hastalıklarında görülebilir.

? Solar ürtiker: Görünür ışık ve UV ışınlarına bağlı gelişir.

? Aquajenik ürtiker: Nadirdir. Su ile temastan yaklaşık 30 dakika sonra ürtiker lezyonları ortaya çıkar.

Ürtikaryojenik ajanlar, spesifik bir antikor söz konusu olmadan ürtiker oluşturabilirler. İlaçlar, bitkiler, böcekler, denizanası direkt mast hücresinden histamin salınımına yol açarlar. Aspirin ve non-steroid anti-inflamatuarlar araşidonik asit metabolizmasını etkilerler. Bu sayede direk ürtiker meydana gelebilir.

Ürtikerdeki etyolojik ve provokan faktörler:

İlaçlar: kodein, kokain, morfin, radyokontrast maddeler

Yiyecekler: Balık, çukulata, yumurta, süt, peynir, çilek, muz, üzüm, domates, fındık, baharat, kahve, çay, şarap.

Katkı maddeleri: Tartrazin, azo boyaları, benzoat, sülfitler.

İnfeksiyonlar: Viral, bakteriyel, fungal, paraziter.

Gastrointestinal sistem hastalıkları: gastrit, enterit, kolit, aklorhidri, konstipasyon, pankreas hastalıkları.

Solunumsal allerjenler: polen, hayvan tüyleri, ev tozu akarı

Sistemik hastalıklar: SLE, RA, dermatomiyozit, lenfoma, lösemi, renal hastalıklar

– Endokrin bozukluklar: Hiper / hipotiroidi, menstruasyon, gebelik, diabetes mellitus.

– Deri hastalıkları: Pemphigoid, amiloidoz, DH, id reaksiyonları

Psikojenik faktörler’dir.

Tedavi :
Tetikleyici faktörlerden uzaklaşma (alkol, aspirin)

H1 antihistaminikler (tek veya yetmiyorsa farklı gruptan iki antihistaminik)

H1 ve H2 reseptör blokerlerinin kombinasyonu

Beta adrenerjik ajanlar (efedrin, adrenalin)

Trankilizanlar

Kortikosteroidler

Mast hücre stabilizatörleri (ketotifen, sodyum kromoglikat)

– Herediter angioedema’da Danazol

– Neden bulunabilirse ortadan kaldırma (deri testleri uygulanabilir)

– Ürtikeryal vaskülitte: – H1 antihistaminikler (gerekirse H2 )

H1 bloker + NSAİ

Kolşisin (0.6mgx2)

Dapson (50-200mg)

Hidroksiklorokin (200-400mg)

Sistemik kortikosteroid